Zihin Tuzaklarımız

Hepimiz hayatın içerisinde belli alışkanlıklar ve belli öğrenilmiş durumlar yaşıyoruz ve bunlar konusunda zamanla otomatik hale gelebiliyoruz. Sürekli aynı şeyleri tekrarlamak, davranışsal anlamda aynı tepkileri vermek, aynı durumları sergilemek... gibi adeta otomatik pilotta yaptığımız bir çok davranış kalıbı oluyor. Tüm bunları hayatın akışı içerisinde yaşarken, yaptığımız her davranışı kendimize ait zannediyoruz ve otomatik tepkiler verdiğimizin farkında olmuyoruz çoğu zaman. Bu nedenle de zihnimizin hangi konularda bizi tuzağa düşürdüğünü öğrenmek büyük önem kazanıyor.

Bizi konfor alanımızda tutmak ve alıştığımız durumun dışına çıkarmamak için, zihnimizin kullandığı pek çok yöntem mevcut. Bu tuzaklara düşerek ve sürekli tekrar ederek, bizler de hayatımıza hep tekrar eden olayları ve duyguları çekiyoruz farkında olmadan. 

Farkındalığımızı biraz daha arttırmak ve kendimize daha detaylı bakabilmek açısından zihin tuzaklarımızı biraz tanıyalım. Bakalım hangi konularda otomatik pilotta hareket ediyoruz ve bu hareketler gerçeğin ne kadarını yansıtıyor görelim.

Zihin Tuzaklarının Çeşitleri ve Nasıl Çalıştıkları

Zihin tuzakları birçok farklı şekilde ortaya çıkabilir. İşte en yaygın olanlarından bazıları:

• Onaylama Eğilimi: Herkesin bizi onaylaması ve beğenmesi isteği, gerçekleri görmemizi engelleyebilir. Ya da biz sürekli çevremizdekilerin onaylayacağı davranışlara ağırlık vererek, kendi kişiliğimizden uzaklaşabiliriz.
• Genelleme: Tek bir olaydan yola çıkarak tüm durumlar için genellemeler yapmak, olumsuz düşüncelere kapı açabilir. Örneğin; bir durumda başarısız olduğumuzda "ben zaten hep başarısızım" gibi genelleme cümleleri kurmak ve buna inanmak.
• Kişiselleştirme: Olayları kendimizle ilgiliymiş gibi algılamak, suçluluk duygusunu artırabilir. Çevremizde yaşanan her bir olayın faili bizmişiz gibi düşünmemize yol açar. Bunun altında da kendimzi önemseme duygumuz yer alır, fakat bir bunu farkında olmadan düşünürüz. Yaşanan her olayı "bize göre", "bize rağmen", "bize karşı" olarak değerlendiririz ve özneye hep kendimizi koyarız.
• Katı Düşünce: Şeylerin sadece siyah veya beyaz olduğu, orta yol olmadığı düşüncesi, esnekliği engeller. Burada da en doğrusunu bizim bildiğimiz tuzağına düşeriz. Bizim gibi düşünen ve davranan herkesi doğru, bizden farklı düşünen ve davranan herkesi yanlış olarak etiketleriz.
• Olumsuz Beklentiler: Olumsuz sonuçlar beklemek, bu sonuçların gerçekleşme olasılığını artırabilir. Örneğin; "işe girdiğimde kesin başarısız olurum" veya "ben bir ilişkiyi layıkıyla yürütemem" gibi olumsuz ve genelleyici ifadeler kullanmak, bunlara inanmamıza ve hayatımızı buna göre yaşamamıza neden olur.
• "Keşke" Düşünceleri: Geçmişe takılıp kalmak ve "keşke"lerle yaşamak, ileriye dönmeyi zorlaştırır. Yıllar öncesinden yaşadığımız olaylara takılıp kalmak, bugün bunlarla ilgili çözümleri görmemizi engeller. 
• "Eğer" Düşünceleri: Bu da "keşke" düşüncelerinin zıddıdır. Geleceğe takılı kalıp, gelecekte olacakları tahmin ederek, bugün yapmamız gereken durumlardan uzak kalmamızı sağlar.
• Zihin Okumak: Çevremizde olup biten olaylarla ilgili, muhatabı olan kişiye sormadan bir sonuca varma durumudur. Kendi zihnimizde bir durum belirler ve onun doğruluğuna inanırız ve doğru olup olmadığını öğrenme ihtiyacı hissetmeyiz. 

Zihin Tuzaklarından Nasıl Kurtuluruz?

Zihin tuzaklarını fark etmek, onlarla başa çıkmanın ilk adımıdır. İşte bazı etkili yöntemler:

• Farkındalık: Düşüncelerinizin farkına varın ve hangi tuzağa düştüğünüzü belirleyin.
• Sorgula: Düşüncelerinizin gerçekçi olup olmadığını sorgulayın. Kanıtlara dayalı düşünmeye çalışın.
• Alternatif Açılar: Olaylara farklı açılardan bakmaya çalışın.
• Pozitif Düşünce: Olumlu düşüncelere odaklanın ve kendinizi olumlu ifadelerle destekleyin.
• Kabul: Bazı şeyleri değiştiremeyeceğinizi kabul edin ve üzerinde kontrolünüz olmayan konulara takılmayın.
• Profesyonel Yardım: Gerekirse bir uzmandan destek alın.

Zihin Tuzaklarının Hayatımıza Etkileri

Zihin tuzakları, birçok farklı alanda hayatımızı olumsuz etkileyebilir:

• İlişkiler: Güvensizlik, kıskançlık ve iletişim sorunlarına neden olabilir.
• Kariyer: Potansiyelimizi gerçekleştirmemizi engelleyebilir.
• Sağlık: Stres, anksiyete ve depresyon gibi sorunlara yol açabilir.

Sonuç Olarak

Zihin tuzakları, herkesin hayatında karşılaşabileceği normal bir durumdur. Dozunda olması kişiye zarar vermez. Fakat dengemizi bozacak derecede bu durumlara kendimizi maruz bırakıyorsak, bu tuzakları fark ederek ve uygun yöntemlerle başa çıkarak, daha mutlu ve sağlıklı bir yaşam sürebiliriz.

MİNE KANDAZ